W zakresie oddziaływań nauczycieli wspomagających płynność mowy ucznia wskazane
są indywidualne rozmowy z uczniem i rodzicami w celu poznania rodzaju trudności, sytuacji
rodzinnej oraz oczekiwań w zakresie wspierania ucznia w pokonywaniu trudności. Warto
wiedzieć, czy uczeń jąkający się objęty jest terapią, czy używa jakichś technik, gestów
wspomagających płynne mówienie. Jeśli tak, to należy zachęcać go do ich stosowania
podczas lekcji.
Dla wielu uczniów świadomych trudności z płynnym wypowiadaniem się dużym
problemem jest odpowiadanie w czasie lekcji. Dlatego ocenianie ucznia jąkającego
się powinno być zindywidualizowane. Warto pozwalać uczniowi wybrać formę wypowiedzi.
Jednak sposób pytania nie powinien zwracać uwagi kolegów. Należy pamiętać o tym,
że doświadczanie jąkania przy odpowiedziach może wywołać lęk przed mówieniem.
W zakresie wspomagania płynności wypowiedzi istotna jest postawa nauczyciela.
Dlatego nauczyciel powinien :
Oceniać wartość merytoryczną odpowiedzi – jąkanie nie oznacza braku wiedzy,
tylko trudności z jej przekazaniem.
Nie stwarzać presji czasowej, atmosfery pośpiechu – uczeń jąkający się potrzebuje
więcej czasu na odpowiedź.
Okazywać wyrozumiałość, cierpliwość, życzliwość.
Utrzymywać z kontakt wzrokowy podczas rozmowy i w pozawerbalny sposób
okazywać aprobatę dla jego wypowiedzi.
Mówić powoli i spokojnie, lekko przedłużając samogłoski.
Nie okazywać zniecierpliwienia podczas niepłynnych wypowiedzi.
Pomagać w budowaniu poczucia własnej wartości i podkreślać mocne strony
ucznia.
Włączać ucznia do aktywności klasowej, starać się tak organizować uroczystości
klasowe, aby dziecko jąkające się miało okazję wziąć w nich udział-śpiew,
recytacja w grupie.
Obserwować w jakich sytuacjach jąkanie nasila się. W okresach zmniejszonych
objawów zachęcać do aktywnego udziału w czasie lekcji, gdyż doświadczanie
pozytywnych sytuacji komunikacyjnych zwiększa efektywność terapii.
Zapoznać uczniów w klasie z problemem jąkania, aby wyzwolić w nich tolerancję
i chęć pomocy.
Nie należy poprawiać, przerywać wypowiedzi ani kończyć za ucznia zdań lub
dopuszczać, aby uczniowie mówili za niego – można pomóc wspólnie wypowiadając trudne
wyrazy, frazy.
Nie należy dawać rad typu „zwolnij, weź głęboki oddech, uspokój się” – takim uwagami
można jedynie wprowadzić ucznia w zakłopotanie. Niedopuszczalne jest komentowanie
nieprzygotowania ucznia do lekcji uwagami typu ,,nie nauczyłeś się i jąkasz się”.
Nie należy zwalniać ucznia jąkającego się z wszystkich odpowiedzi ustnych, ale też nie
„wyrywać” go do odpowiedzi, warto pozwolić mu odpowiadać z ławki ale nie pozwalać, żeby
jąkanie stało się wymówką i usprawiedliwieniem dla nieuczenia się. Warto zwracać uwagę na
okresy bardziej płynnego mówienia i wtedy zachęcać do aktywnego udziału w lekcji. Jednym
z efektywnych sposobów na zwiększenie płynności mówienia jest doświadczanie przez
dziecko pozytywnych sytuacji komunikacyjnych. Działanie takie sprawia, że wzrasta zaufanie
do własnych umiejętności mówienia i poczucia wartości.
Opracowano na podstawie:
1. Carl W. Dell.: Jr. Terapia jąkania u dzieci, podręcznik dla logopedów, „Impuls”, Kraków,
2008
2. Chęciek M.: Jąkanie [w:] T. Gałkowski, Z. Tarkowski, T. Zalewski (red.), Diagnoza i terapia
zaburzeń mowy, UMCS, Lublin, 1993
3. Chęciek M.: Techniki przedłużonego mówienia oraz delikatnego startu mowy wciąż aktualne,
„Śląskie Wiadomości Logopedyczne”, Katowice, 2004
4. Chęciek M.: Różne oblicza niepłynności mówienia, „Logopedia” nr 34, 2005
5. Kamińska D.: Wspomaganie płynności mowy dziecka – profilaktyka, diagnoza, terapia jąkania
wczesnodziecięcego, „Impuls”, Kraków, 2006
6. Lichota E.J.: Profilaktyka jąkania i niepłynności mowy, ,,Harmonia” Kraków, 2008
7. Tarkowski Z.: Jąkanie wczesnodziecięce, WSiP, Warszawa,1997
8. Tarkowski Z.: Jąkanie. [w:] T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska, Z. Tarkowski (red.),
Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego,
Opole, 2005
9. Strony internetowe:www.jąkanie.pl,www.logopeda.org.pl
Opracowała: mgr Agata Stępień – pedagog, neurologopeda